ABD'deki en iyi okullara girmek yabancilar icin ne kadar mümkündür?

Kavramlarin acikliga kavusturulmasi :

Bu sorunun dogru yanitlanabilmesi icin oncelikle bazi kavramlari netlestirmek gerekir. Once "en iyi okullar" kavramini acmaya calisalim. ABD disindan gelen doktorlar icin "en iyi okullar" denildiginde anlasilan ile "gercekteki" en iyi okullar belli noktalarda belli isimlerde kesisse de en genelinden bakildiginda ayni sey degildir. "En iyi okullar" denildiginde ABD disindan anlasilan genellikle ismi dunyaca bilinen uc bes tane okulun ismidir. Ismi dunya semalarinda yankilanan bu Amerikan ve Ingiliz egitim markalari elbetteki bu sohreti bir noktaya kadar hakederler. Yalniz, su da bilinmelidir ki, ABD'de ismi dunyada cok bilinmeyen ya da "o kadar" bilinmeyen ama "en iyiler" listesine girebilecek cok fazla okul vardir. Turkiye'den bilincli olarak bakildiginda da adi cokca bilinmeyen ama gercek kriterlerde cok ustun olan cok sayida ABD saglik kurumunun varligi gorulebilir ama siklikla ABD'de egitim sevdasi ulkemizde, belli "imajlar" ve "ikonlar" gudumunde sekillenmektedir. Benim fikrime gore bu yanlis bir baslangictir. Elbetteki isimler, markalar onemlidir. Bunun itiraz edilecek bir noktasi olamaz. Yalniz, "kaliteli egitim" gibi onemli bir hayat hedefini "sadece" markalara endekslemek ve ise bu sekilde baslamak dogru degildir. Bu sekilde yola cikildigi zaman Turkiye'de -ve eminim dunyanin cogu yerinde de- yurt disi egitimine bakis yalniz sokaktaki insanlarin "bile" bildigi markalarin pesinden gitmek ve yurt disi egitimini -egitimin kalitesinden ve nicel degerlerinden bagimsiz olarak- sadece bu markalarin elde edilmesi ile sinirli kalmaktadir. Halbuki, ulkemizdeki doktorlarimiz icin konusursak, eger yurt disinda, ve ABD'de bir egitim hedefleniyorsa, bu egitimin oncelikle Turkiye'de daha iyisi yapilamayan bir egitim olmasi, veya gidilecek yerdeki egitimin Turkiye'deki elde edilebilecek standartlarin "en az" uzerinde olmasi gereklidir ki bu onemli rota onemli bir degere hizmet etsin ve bunca yatirima ve ulkenizden ayrilmaya degsin. Bu nedenle Turkiye'den Amerika'daki "en iyi okullari" merak ederek bu ise baslayan arkadaslarima onerim, "neye" motive olduklarini iyi dusunmelidirler, "sadece" markalarin elde edilmesi hedefi -birazdan anlatacagim uzere- stratejik olarak da yanlistir, bu ise kalkisanlarin kesinlikle tasimasi gerektigi manevi degerlere de zarar verir. Ustelik de bu sekilde yanlis verilerle karar verilecegi nerdeyse kacinilmazdir cunku -yukarida anlattigim uzere- Turkiye'den bakildiginda "en iyi okul" kavrami ile, ABD'deki "en iyi okul" kavrami da ayni degildir.

Bu "en iyi okul" lara girmek Amerika disindan gelen hekimler icin ne kadar mumkundur?

Iyi okullarin , dunyadan ve ABD'den oldukca farkli bir listesi oldugunu acikladiktan sonra bu sorunun yanitini su sekilde vermek gerekir. ABD disindan gelen hekimlerin yukarida izah edildigi sekilde olayin "ilke" alt yapisini iyi hazirlamadan yalniz sohreti deniz otesinden duyulmus Amerikan markalarina hucum etmesi (en bilinen ornegi Harvard) sonucunda bu cok iyi kurumlarda "olmasi gerektiginden cok" yarisma ortami yaratmistir. Bu kurumlar da bu yarisma ortamini en kotu sekilde somurmektedirler. Yurt disindan hekimleri arastirma laboratuvarlarina davet etmektedirler, ve cogu zaman karin toklugunu bile cok gormektedirler. Bu kurumlarin arastirma carki bir gun asistanliga girme umuduyla, senelerce, ulkesinden getirdigi, universitesinden aldigi, cogu zaman cebinden karsiladigi finansal destek ile her kosula razi edilerek yanlis hesaplarla ideallari disinda calistirilan ucuncu dunya ulkesi doktorlarin is gucu ile donmektedir. Bu kurumlar bu kosullari hicbir zaman Amerikalilara oneremeyeceklerini bildikleri icin bu carki yabancilar tarafindan cogu zaman yok pahasina dondurdukleri icin, resmi egitim olanaklarini (ACGME akredite) Amerikalilara verirler. (cok nadiren yabancilara) Bu adaletsiz cark oraya ayak basan yabanci hekimlerimiz tarafindan cogu zaman gorunur degildir. Bu kurumlardaki akredite egitim programlarina (cogu "match=eslestirme" ile alir) yabanci olarak "ilk etapta" bahsedilen yolu kullanarak girip yukselebilmek herhangi baska bir kuruma gore cok daha zordur. Halbuki sistem icine girdikten sonra (herhangi bir ACGME programina kabul edildikten sonra) buralara o yol ile gelmek cok daha mumkundur. Yukarida bahsedilen bu tip kotu kosullarda onerilen arastirma pozisyonlarini kabul etmek , baslangic icin "hic yoktan iyidir, ozgecmiste iyi durur" gibi gorunse de, ACGME klinik pozisyonlarina (residency) basvurmayi hedefleyen hekimler icin, dogru noktalarda dogru stratejik kararlar verilmezse korkunc bir zaman kaybina ve hayal kirikligina yol acabilir; o nedenle Turkiye'den bu tip posizyonlari kabul edip onca seyi feda ederken, hedefleri iyi saptamak, zaman kriterlerini iyi tespit etmek, kurumun marka sohretine aldanip da somurulmeye izin vermemek gerekir.

ABD disindan bilinen "en iyiler" listesinin Amerika gerceklerine gore yeri nedir?

Yukarida bahsedilen kurumlarin, elbette Amerika icinde de akademik duzeyleri cok yuksektir. Ancak ABD'deki diger kurumlarla disardan gorundugu kadar farki da yoktur. Sivrildikleri alanlarin disindaki noktada farklari da olmayabilir. Amerika'da degisik noktalarda sivrilmis baska kurumlar vardir. Herkes her konuda en iyi degildir, degisik kurumlar degisik alanlarda en iyidir. Buna bu bahsedilen "marka" lar da istisna degildir. Amerika icinden mezun olan hekimlerin benim kisisel tecrubelerime ve gozlemlerime gore "marka" tutkusu Amerika disindan gelenler kadar yoktur. Bunun sebebi Amerika icinde "marka" nin onemi , Turkiye'de - ve eminim ki benzeri ulkelerde de- oldugu kadar onemli degildir. Basariyi zamanla ve israrla surdurmek Amerikan sisteminin esas destekledigi bir degerdir, mezun olunan okulun kariyer uzerindeki etkisinden cok, mezun olunduktan sonra ne yapildigi daha etklidir. Amerika'daki 'en iyi' kurumlar listesi diye Turkiye gercekleriyle degerlendirilen o listedeki okullardaki kalici hekimlerin/ogretim uyelerinin onemli bir kisminin -rakam verebilecek degilim- onceki tahsillerini adini bizim Turkiye'de "en iyiler diye" bildigimiz yerlerden almis olmadigi gorulecektir. Amerika icinde ciddi bir varyasyon mevcuttur, egitimde kalitenin standardinin ayni noktaya cekilmesi icin ACGME denilen kurumun onemli bir etkisi ve cabasi vardir, bu da nerden mezun olundugun -marka pesinde kosan yabanci hekimler disinda- oneminin kalmamasi sonucuna yol acmistir. Bunlar benim kisisel fikirlerimdir.

Ozet:

Yukaridaki ayrintili yanitin kisaca ozetlenmesi gerekirse, evet , Turkiye icinde adi bilinen "en iyi" Amerikan okullarina yabanci hekimler olarak girmek mumkundur, ancak sisteme ilk giris asamasinda -yukaridaki aciklandigi uzere- bu cok zordur, sisteme giris ile ACGME tarafindan onaylanmis bir egitim programi kabul kastedilmektedir. Yalniz yukarida aciklandigi gibi, bu okullara girmenin kisinin kariyerinde ne kadar etkili olacagi konusu irdelenmesi gereken diger noktadir ve benim kisisel fikrimce Amerika icinde Turkiye icinde olacagi kadar kesinlikle onemli degildir. Kisisel sebeplerden, illa ki Turkiye'de iyi bilinen bu markalardan birine "bulasmak" arzu ediliyorsa, bunu sisteme ilk giris sirasinda zorlamak yerine, ACGME semsiyesi altina girdikten sonra baska bir ara noktada zorlamak daha mantikli olabilir.