Bir tıp öğrencisi sadece ABD'de uzmanlık düşünüyor ise nasıl bir yol izlemelidir?

Oncelikle sadece ABD yolunun, en basindan itibaren Turkiye secenekleri iyi arastirilmadan, Amerika'ya gelip donmeden, tip fakultesi egitimi icinde biraz olgunlasmadan, brans secimi asamalarina gelmeden, koru korune benimsenmesi kanimca cok riskli bir karardir, buna gerek de yoktur. Bu surec boyunca arada olmak, surekli iki tarafin avantajlarini ve dezavantajlarini degerlendirmek, kendini tanimaya calismak, gelecekteki mesleki hedefleri iyi belirlemek daha dogru bir yaklasim olacaktir.

Ancak yine de ABD'de konusunda cok guclu egilimleri olan arkadaslar icin elbette onceden davranmak cok mantiklidir. Neler yapilabilir sorusunu tip fakultesinin en basindan itibaren degerlendirmek gerekirse, konuyu birkac ana stratejik baslik altinda toplamak mumkundur. Bunu 3 ana stratejik baslik altinda toplayalim. Ingilizce duzeyinin gelistirilmesi, ABD'deki ilgili alandaki meslektaslarla kisisel iliskilerin gelistirilmesi, ABD de asistanlik surecine girisin sinav ve teknik gereklerinin tamamlanmasi.

Ingilizce duzeyinin gelistirilmesi :
Tip fakultesi egitimi suresine yayildiginda, ingilizce duzeyinin gelistirilmesi cok da zor olmayan bir hedeftir. Olaya ciddiyetle yaklasmak isteyen ogrenci arkadaslarima onerim, tip fakultesi egitimlerini anadillerinde egitim yapan bir okulda almalari ve ingilizce kaynaklarla bu egitimlerini desteklemeleridir. Turkiye'de yabanci dilde tip egitimi yapan okullardaki Ingilizce duzeyi siklikla hayatinda Ingilizce konusulan bir memlekette yeterince kalmamis/hic kalmamis ogretim uyeleri tarafindan yapay sekilde ve cogu zaman ozgun olmayan ingilizce kullanilarak zoraki olarak verilmektedir. O nedenle tip egitimi gibi cok agirlikli bir egitim kanimca anadilde en guzel ogrenilir, ozellikle Turkiye'deki yabanci dille egitimin icler acisi olan durumu gozonune alindiginda, Turkiye'deki tarzan ingilizcesi ile yapilan kirik dokuk ingilizce tip egitimi benim dusunceme gore kisiye yarardan cok zarar bile getirebilir. Turkce egitim yapan bir okul secildikten sonra, ingilizce kaynaklardan yapilacak destek kisinin tip konusundaki ingilizcesinin guncellemeye ve ABD duzeyine hazirlamaya yetecektir. Bu sadece tibbi bigiler icin gecerli bir strateji olabilir. Konusma ingilizcesi ve dilin daha ileri seviyeleri tasinmasi konusu ise daha cok gayret isteyen bir baslik olmalidir. Benim kisisel onerim, tip fakultesi yillarinda TOEFL sinavina hazirlanilip bundan yuksek bir puan alinmasinin hedeflenmesidir. TOEFL sinavi ingilizceyi her yonuyle sinayan (konusma, yazma, dinleme, okuma) cok sofistike bir sinavdir ve bu sinava layikiyla hazirlanan bir kisi zaten kacinilmaz olarak cok sistemli bir sekilde dilinin gelistigini fark edecektir. Bu sinavin ABD'deki ihtisas surecinde bir gerekliligi yoktur ancak yine de ozgecmiste iyi bir puanla gecmis olmanin hicbir sakincasi olamaz, hatta biraz sonra bahsedilecek ogrencilik sirasinda yapilan staj basvurularinda avantaj saglayabilir. Ucreti de gayet uygundur, (tip sinavlari ile karsilastirildiginda). Ingilizcenin gelisimi kisa bir surede olmayacagindan, tip fakultesi egitimi boyunca bununla sistemli bir sekilde ugrasmak gerektiginden, TOEFL gibi dilin her asamasini sinayan bu sinava calismak basli basina dilin her yonunun eszamanli olarak gelismesini saglayacaktir.

ABD'deki ilgili alandaki meslektaslarla kisisel iliskilerin gelistirilmesi:
Kanimca isin en onemli kismi budur. Gerceklestirmenin en zor oldugu basamak da budur ancak basarinin derecesinin belirleyecek olan basamak da budur. Bu basamagi birden fazla baslik altinda inclemek gerekir. Ilk basamak tip fakultesi egitimi boyunca Amerika'daki hastanelerde ve universitelerde stajlar ayarlamak olmalidir. Suresinden ve niteliginden bagimsiz olarak ABD'de yapilacak her turlu temas gelecekteki basamaklar icin cok buyuk onem tasir. Ikinci basamak ise bu surecte kurulan iliskilerin surdurulmesi kismidir. Iliskileri kurmak kadar surdurmek de onemlidir. Ilk basamaga tekrar donersek, bu stajlarin ayarlanmasi konusunda maddi olanaklarin onemi ne yazik ki inkar edilemez cunku bu tip stajlar, degismeli rotasyonlar, kisinin kendi cebinden karsilayacagi yol, gecinme ve barinma olanaklari ile mumkun olabilir. Bir kisim okul da, ne yazik ki bu tip stajlar icin bir takim ucretler talep etmektedir. Butun bunlar , bu stajlarin ayarlanmasinin disindaki gucluklerdir. Bu stajlarin bir kismi USMLE ilk basamak ve TOEFL sinavlarini de sart kosar. O nedenle TOEFL sinavinin alinmis olmasi isin bu basamaginda da onemli olabilir. USMLE ilk basamak sinavinin da tip fakultesinde 3. sinif bittigi anda alinmasi cok yerinde olur (bu da gereklilik maddesi altinda yeniden tartisilacaktir). Bu stajlarin ayarlanmasi kisminda, kisilere elektronik postalarla ulasmak en etkin yontemdir. Gunumuzdeki ABD saglik sisteminde, tum ciddi akademik bireylerin tum is gunlerinde gunde en az bir kez elektronik postalarini kontrol etmeleri isveren tarafindan zorunlu kilinmaktadir. Bu da ABD icindeki tum onemli saglik kuruluslarindaki meslektaslara mutlak olarak normal sartlarda 24 saat icinde ulasabilme imkani vermektedir. Ilgilenilen alandaki staj basvurulari once olanaklarin ogrenilmesiyle somut hale gelebilir. Olanaklarin ogrenilmesi de ilgili ilgisiz herkese sayisiz mesaj atmakla mumkundur. Bu atilan "yuzlerce" mesajdan gelecek yanitlar elbetteki cok dusuk bir oranda olacaktir ancak gercekten bu tip olanaklari sunan kisilere/kurumlara, kritik noktadaki insanlara ulasmanizi saglayacaktir. Bu tip mesajlari once jenerik bir mesaj hazirlayarak bunu da bilen birilerine sorarak sekillendirmek gerekir. Bu mesajlar mutlaka yazilan kisinin adina yazilmalidir ve "Dear Sir, Dear Madam" gibi hitabetten kesinliklikle kacinilmalidir. Ayni mesaj bile olsa yollanilan mesajin hitabeti kisinin adina "Dear Dr. Soyad) seklinde olmalidir. Bu tip "sondaj" mesajlari, cok kisiye atilmali ve kisa tutulmalidir. Bu mesajlarda en fazla yapilan hata, kisinin hayat hikayesini, gereksiz tum ayrintilari bu mesajlara sigdirmaya calismalaridir. Bu mesajlari okuyan insanlar cok yogun insanlardir, asiri dolandiran ve 4-5 cumleyi gecen mesajlari okumazlar, isin ozunu anlamayabilirler. Bu mesajlar 4 cumleyi gecmemeli, en "kritik" bilgilerin icerdigi bir butunluge sahip olmalidir. (Surda su sinifta okuyorum, su ulkeden yaziyorum, adim budur, gelebilecegim periyot sudur, yasamak istedigim tecrube sudur/sunlardir, olanaklar ve gereklilikler nelerdir, bu isle ilgilen kisi kimdir) .Daha fazla bilgi verilmek isteniyorsa , bu mesaja ek olarak bir ozgecmis dosyasi da mesaja eklenebilir. Daha da fazla bilginin ilk etapta verilmesi amaclaniyorsa da bir amac mektubu (personal statement) dosyasi da mesaja ilistirilebilir. Ancak ilk "sondaj" mesajlarinda bu fazla bilgilere gerek yoktur, bu bilgiler ilgili kisilere ulastiginiz an gerekli olacaktir. Staj ayarlama , ABD'deki meslektaslarla kisisel iliskilerin gelistirilmesinin en onemli ve esas stratejisini olusturur. Bu stajlarin tam olarak ne olacagi, kendi okulunuzda sayilip sayilmayacagi, stajda ne yapacaginizin tam tarifi ve niteligi cok onemli degildir ve fazla zihin mesguliyeti yaratmamalidir. Sonuc olarak ABD'deki bir universitede ogrenci olarak yasanacak tecrubenin esas amaci, ordaki stajdan teorik birseyler ogrenmek degildir, kisisel iliskiler kurmak, birilerinin "gozune girmek", kendinizi insan olarak tanitmak, kisilik ozelliklerinizin rahatca analiz edilebildigi bir iletisim akimi saglamaktir. Bu surecin bir diger onemli kismi ise, bilgi gorgu artirmak, baska bir ulkedeki bir hastaneyi ziyaret etmek, ordaki saglik sisteminin isleyisini genis acidan anlayabilmektir. Tum bu onemli getirilerin yaninda, bu stajin kendi okulunuzda sayilip sayilmayacagi ya da stajinizin tam olarak arzulanan mufredati icerip icermemesi cok onemli degildir, ve buna odaklanmak buyuk firsatlari kacirtabilir. Bu staj deneyimlerinde cok dikkatli olmak, iyi giyinmek, profesyonel gorunmek cok onemlidir. Gec kalmamak, kravat takmak (bayanlar icin esdegerde "uygun" giyim tarzi), soz kesmemek, ilgili gorunmek, duzenli sorular sormak (bu sorulara hazirlanmak) esastir. Birilerini goze kestirip onlarin gozune girmeye calismak cok onemlidir. Dogru kisileri belirlemek icin kisilerin akademik guclerini ve baskalariyla olan iliskilerini, cemiyet icindeki etkilerini surekli olarak anlamaya calismak, kimin desteginin nerede onem kazanabilecegini onceden kestirmeye calismak gelecekteki acilmaz denecek kapilari acabilecek en buyuk "gorunmez" anahtardir. Bu duruma cikarci olarak yaklasmak yerine, evrensel ahlak cercevesinde "caliskan, sempatik, dogru ve guvenilir" bir insan olmaya onem vermek zaten fazladan hicbir gosteriye gerek olmaksizin karsi taraf tarafindan takdir edilecek ve bu gerekliligi kendiliginden yerine getirecektir. Bu stajlarda ve bu tip tecrubelerde, asiri hirsli ve cikarci gorunmek, bilgi gostermeye olan asiri merak, surekli "tribunlere oynamak" , yarardan cok zarar getirecektir. "Normal" olmaya ve "efendilik ve profesyonellik" disinda hicbir konuda dikkat cekmemeye gayret gostermek hedeflenebilecek en dogru ve risksiz stratejidir.


ABD de asistanlik surecine girisin sinav ve teknik gereklerinin tamamlanmasi:
ECFMG gereklilikleri, (USMLE step 1, USMLE step 2, CS, Diploma onaylanmasi) ABD'deki ihtisas surecine girilmesi icin gerek sarttir. Bu dort adet gereklilikten herhangi birisinin karsilanmamasi, mutlak engeldir. Bu gereklilikler isbasi yapilacak tarihte saglanmak zorundadir. Ancak bu gerekliliklerin yarisi tip ogrenciligi suresince halledilebilir, halledilmelidir. Ilk sinav olan step 1 sinavi, temel tip bilgisinin sinandigi bir sinavdir, ve tip fakultesinin 3. sinifini bitiren tum tip ogrencileri bu sinavi gecmek icin yeterli bilgiye sahiptir. O nedenle ABD yolunda ilerleyen ve bu konuda (kesin kararin erken verilmesini onermesem de) kararli olan arkadaslarin 3. sinifin sonunda bu sinavi gecmelerini siddetle oneririm. Bu sekilde sonraki yillarda staj ayarlama olanaklari da cok artacaktir. (Hazirlik yili olan tip fakultelerinin hazirlik yilinin sonunda TEOFL sinavinin alinmasini da yukarida acikladigim sekilde siddetle oneririm). USMLE step 2 sinavinin ise 5. sinifin sonunda intornluk yilina girilmeden alinmasi en dogru zamandir. Mezun olur olmaz, diploma gerekliligi ve klinik muayene sinavlari hizli bir sekilde tamamlanabilirse, ki dogru strateji ile gayet mumkundur, mezun olunan sene icinde basvuru yapmak teknik olarak mumkundur ama yine de zordur. Bu senaryoda mezuniyet sonrasi ve basvuru oncesi ABD klinik tecrubesi yapmaya cok vakit yoktur ancak yukaridaki anlattigim basamaklari layikiyla uygulamis kisilerin zaten tip fakultesi suresinde ABD klinik tecrubeleri ve koruyabildikleri iliskilerle tavsiye mektubu destekleri de olacaktir. Bu hatasiz yolu izlemeyi basarmis kisiler bile ancak mezuniyet yilinin bir sonraki yili Temmuz ayinda isbasi yapabilirler. Arada yine de bir yil kalir, bu plandaki en ufak bir gecikme bile herseyi bir diger seneye erteler. Iste bu nedenle, mezuniyet sonrasi mecburi hizmete baslanarak ya da cok mesgul olmayan branslardan birinde bir asistanliga baslanarak (tercihen temel tip) hem ekonomik olarak guclenme saglanacaktir hem de basvuru surecinde aksakliklara karsi bagisiklik saglanacaktir.

ABD yolun en basindan itibaren dusunecek arkadaslarima isin genel hatlarini kavramsal olarak ayiklamaya calistim. Tekrar altini cizerek vurgulamak istedigim nokta sudur ki, ABD yolu, cok kisisel belirleyici sebepleri yoksa, tip fakultesi basindan itibaren, diger secenekler yeterince arastirilmadan, Turkiye'deki alternatifleri dusunulmeden, gelecekteki mesleki hedefler iyice belirlenmeden benimsenmemesi gereken bir yoldur. ABD'de uzmanlik egitimi, sadece bir egitim tecrubesi degildir, kisinin yasaminin tum farkli noktalarini derinden degistirecek sarsici bir hayat deneyimidir ve bu yoldaki karar bir anda verilmemeli tip egitimi surecine yayilmalidir. Bu karar buyuk avantajlari ve buyuk dezavantajlari beraberinde getirir, bunlar cok kisiseldir, cok dikkatli tetkik edilmesi gerekir, bu surecin degisik asamalarinda olan degisik kisilerle cok sayida fikir alisverisinin yapilmasi gerekir. Dogru stratejiyle yaklasildiginda, odenecek bedeller ve kazanilacaklar kisisel olarak iyi tespit edildiginde ABD'de ya da Turkiye'de kisinin mutlaka basariyi ve mutlulugu bulacagina inaniyorum.